Dự thảo Thông tư kế toán 2026 – Những điểm mới hộ kinh doanh cần đặc biệt quan tâm?

Mục lục

1. Tổng quan về Dự thảo Thông tư
   
2. Điểm mới nổi bật mà hộ kinh doanh cần biết
   
   • Nhóm 1: Doanh thu ≤ 200 triệu đồng/năm
     
   • Nhóm 2: Doanh thu > 200 triệu – ≤ 3 tỷ đồng/năm
     
   • Nhóm 3: Doanh thu > 3 tỷ đồng/năm
     
   • Hoạt động cho thuê tài sản, kinh doanh thương mại điện tử
     
   • Hộ kinh doanh thuộc diện chịu thuế đặc thù
     
3. Ảnh hưởng thực tế đối với hộ kinh doanh – những rủi ro & cơ hội
   
4. Bước chuẩn bị cho hộ kinh doanh trước 01/01/2026
   
5. Vì sao chọn dịch vụ 1ketoan.com để hỗ trợ
   
6. Kết luận & lời khuyên dành cho bạn

1. Tổng quan về Dự thảo Thông tư

Gần đây, Bộ Tài chính công bố đang lấy ý kiến đối với Dự thảo Thông tư hướng dẫn kế toán cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh — dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 01/01/2026 và thay thế Thông tư 88/2021/TT‑BTC.

Theo bản tóm tắt, thông tư gồm:

• Chương I (Điều 1-3): Quy định chung (phạm vi – đối tượng áp dụng; tổ chức công tác kế toán; lưu trữ tài liệu kế toán) 
• Chương II (Điều 4-10): Quy định cụ thể theo từng nhóm doanh thu và phương pháp thuế, cho từng nhóm hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh.
• Chương III (Điều 11): Tổ chức thực hiện và hiệu lực thi hành. 

Với vai trò một trưởng kế toán, tôi cho rằng đây là bước “chuẩn hoá” rất đáng lưu tâm: từ việc hộ kinh doanh trước đây có thể hoạt động nhiều phần giản lược, nay sắp phải chuẩn hóa hơn về sổ sách, lưu trữ, phân loại theo doanh thu. Đối với hộ/cá nhân kinh doanh đang vận hành, việc đọc kỹ và chuẩn bị từ nay là rất cần thiết — vì “sẽ không còn đường quay lại” khi hiệu lực bắt đầu.

2. Những điểm mới nổi bật mà hộ kinh doanh cần biết

2.1 Nhóm 1: Doanh thu ≤ 200 triệu đồng/năm

• Theo Dự thảo, nếu hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu hằng năm từ 200 triệu đồng trở xuống, thì chế độ kế toán sẽ rất đơn giản: sử dụng Sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ (mẫu số S1a-HKD) để ghi chép doanh thu.
  
• Các nghiệp vụ chi phí, đầu vào sẽ không được yêu cầu ghi chi tiết như doanh nghiệp lớn — đây rõ ràng là một ưu đãi về mặt thủ tục; tuy nhiên tôi lưu ý: đây không có nghĩa là “không cần hóa đơn/ chứng từ”, bởi nếu kiểm tra thuế vẫn có thể yêu cầu.
  
• Điều này giúp hộ có doanh thu nhỏ dễ bề tuân thủ hơn — nhưng đồng thời, nếu hoạt động phát triển vượt ngưỡng này sẽ phải chuyển sang nhóm khác (nhóm 2) và chịu yêu cầu sổ sách phức tạp hơn.
  

2.2 Nhóm 2: Doanh thu > 200 triệu  ≤ 3 tỷ đồng/năm

• Đây là nhóm được phân rõ hai trường hợp:
  
  1. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế GTGT và thuế TNCN theo tỷ lệ % trên doanh thu → được sử dụng mẫu sổ S2a-HKD (Sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ) để ghi chép doanh thu theo từng nhóm ngành nghề. 
  2. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ và thuế TNCN theo tỷ lệ % trên doanh thu → sử dụng hai sổ: S2a-HKD và S2b-HKD (Sổ theo dõi nghĩa vụ thuế GTGT với NSNN). 
• Tôi lưu ý: nhóm này “bước giữa” — nghĩa là hộ kinh doanh nếu mở rộng lên doanh thu >200 triệu sẽ lập tức gặp thêm yêu cầu về ghi chép chi tiết hơn, theo mẫu sổ rõ ràng và có phân loại ngành nghề. Điều này khiến kế toán hộ “tự làm” có thể gặp khó nếu không chuẩn bị trước.
  
• Ngoài ra, nếu nộp thuế theo phương pháp khấu trừ – nghĩa là sẽ cần hóa đơn đầu vào, đầu ra, theo dõi thuế GTGT đầu vào – đây là bước gần hơn “hướng tới doanh nghiệp” chứ không còn mô hình siêu giản.
  

2.3 Nhóm 3: Doanh thu > 3 tỷ đồng/năm

• Khi hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu hằng năm trên 3 tỷ đồng, Dự thảo đưa ra hai trường hợp:
  
  1. Nộp thuế GTGT theo tỷ lệ % trên doanh thu & thuế TNCN trên thu nhập tính thuế → sử dụng sổ chi tiết doanh thu, chi phí (mẫu S3a-HKD) và sổ chi tiết doanh thu bán hàng (S2a-HKD).
     
  2. Nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ & thuế TNCN trên thu nhập tính thuế → sử dụng nhiều sổ hơn: S2b-HKD, S3a-HKD, S3b-HKD (chi tiết vật liệu, dụng cụ, sản phẩm hàng hóa), S3c-HKD (chi tiết tiền).
     
• Đặc biệt, Dự thảo còn cho phép hộ kinh doanh có doanh thu >3 tỷ đồng chuyển sang áp dụng chế độ kế toán của doanh nghiệp siêu nhỏ.
  
• Như vậy: nếu hộ phát triển tới doanh thu >3 tỉ, ranh giới giữa “hộ kinh doanh” và “doanh nghiệp nhỏ” đang mờ – hộ phải chuẩn bị sổ sách, trình độ kế toán, chứng từ giống doanh nghiệp nhỏ hơn.
  

2.4 Hoạt động cho thuê tài sản, thương mại điện tử

• Dự thảo đặc biệt quy định tại Điều 9 về trường hợp hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có hoạt động cho thuê tài sản hoặc kinh doanh thương mại điện tử: nếu nộp thuế GTGT theo tỷ lệ % trên doanh thu và thuế TNCN xác định bằng thuế suất nhân doanh thu thì sử dụng sổ kế toán giống như trường hợp tại Điều 5 (mẫu S2a-HKD) cho ghi chép.
  
• Điều này rất đáng lưu ý vì nhiều hộ kinh doanh hiện nay mở rộng sang cho thuê (như nhà, cửa hàng, thiết bị) hoặc bán hàng qua nền tảng thương mại điện tử — các hoạt động này trước đây có phần “chưa rõ ràng” về chế độ sổ sách, nay được Dự thảo đưa vào khung rõ ràng.
  

2.5 Hộ kinh doanh thuộc diện chịu thuế đặc thù

• Tại Điều 10, Dự thảo quy định các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có hoạt động thuộc diện chịu các loại thuế đặc thù (thuế xuất khẩu, nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế tài nguyên, thuế bảo vệ môi trường, thuế sử dụng đất) thì ngoài các sổ kế toán theo nhóm doanh thu còn phải lập thêm “Sổ theo dõi nghĩa vụ thuế đặc thù”.
  
• Như trưởng kế toán tôi lưu ý: nếu bạn là hộ kinh doanh trong ngành có “thuế đặc thù” (ví dụ cho thuê nhà đất, kinh doanh thiết bị đặc chủng, hàng nhập khẩu…), thì việc này không chỉ là bổ sung, mà có thể là bước chuyển từ mô hình hộ sang mô hình nhỏ vì yêu cầu sổ sách và kiểm soát tăng lên.
  

2.6 Tổ chức công tác kế toán & lưu trữ tài liệu

• Dự thảo tại Điều 2 quy định về tổ chức công tác kế toán: người đại diện hộ kinh doanh/cá nhân kinh doanh có thể tự ghi chép sổ sách kế toán, hoặc bố trí người làm kế toán, hoặc thuê dịch vụ kế toán. Đồng thời, cho phép người thân (cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con nuôi…), hoặc thủ kho/thu quỹ kiêm nhiệm làm kế toán.
  
• Về lưu trữ: Dự thảo quy định lưu trữ tài liệu kế toán (bản giấy hoặc điện tử) theo thời hạn và hình thức do Bộ ban hành.
  
• Tôi đánh giá đây là một điểm quan trọng: nhiều hộ kinh doanh nhỏ thường “chỉ ghi chép sơ sài hoặc lưu trữ hộp file lộn xộn” — từ 2026 sẽ cần chuẩn hóa hơn. Nếu thuê dịch vụ kế toán chuyên nghiệp (như 1ketoan.com) sẽ giúp giảm rủi ro.

3. Ảnh hưởng thực tế đối với hộ kinh doanh – những rủi ro & cơ hội

Rủi ro nếu không chuẩn bị

• Hộ kinh doanh có doanh thu vượt ngưỡng nhưng vẫn áp dụng chế độ sổ sách nhóm thấp sẽ dễ bị kiểm tra, truy thu, xử phạt vì không đáp ứng đúng mẫu sổ/chứng từ.
• Hoạt động TMĐT/cho thuê tài sản nếu không theo đúng sổ mẫu sẽ có rủi ro bị xem là “không kê khai đầy đủ”.
• Việc lưu trữ/chứng từ không đúng yêu cầu (giả sử lưu trữ điện tử nhưng không đúng định dạng) sẽ tạo lỗ hổng khi kiểm toán nội bộ hoặc kiểm tra thuế.
• Nếu chủ hộ tự làm kế toán nhưng không hiểu mẫu sổ mới, có thể dẫn đến sai sót, tái ký, ảnh hưởng uy tín và thuế.
  

Cơ hội nếu chuẩn bị tốt

• Hộ kinh doanh nhỏ ngay từ nhóm 1 nếu chuẩn bị và áp dụng sớm sẽ xây dựng được “hệ thống quản lý kế toán” tốt, dễ mở rộng nếu muốn chuyển lên doanh nghiệp.
  
• Việc chuẩn hóa giúp tăng độ tin cậy với ngân hàng, với đối tác khi muốn mở rộng — vì sổ sách rõ ràng hơn.
  
• Với dịch vụ kế toán chuyên nghiệp hỗ trợ, hộ kinh doanh có thể tối ưu chi phí vận hành, tránh sai sót và tập trung vào kinh doanh chính.
  
• Việc phân nhóm doanh thu rõ ràng giúp hộ cân nhắc: nếu doanh thu đang gần ngưỡng 3 tỷ, có thể chủ động lựa chọn phương pháp thuế, sổ sách phù hợp trước để không bị “vượt ngưỡng rồi mới biết”.

4. Hộ kinh doanh cần làm gì trước 01/01/2026

Hướng dẫn chi tiết kèm video tại đây: Hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì khi xoá bỏ thuế khoán

5. Kết luận & lời khuyên dành cho bạn

Chuyển sang mô hình tự khai – tự nộp từ năm 2026 chắc chắn là một bước ngoặt lớn với hộ kinh doanh. Ai cũng lo: lỡ khai sai thì sao? Lỡ thiếu chứng từ thì có bị phạt không? Rồi chi phí để vận hành theo mô hình mới có tăng mạnh không? Đây là những nỗi băn khoăn hoàn toàn bình thường, nhất là khi mọi thứ đang thay đổi rất nhanh.

Nhưng nếu nhìn ở góc độ dài hạn, mô hình mới cũng mang lại nhiều lợi ích thực tế: hồ sơ tài chính minh bạch hơn, cơ hội tiếp cận vốn dễ hơn, và việc mở rộng quy mô – kể cả lên doanh nghiệp – cũng thuận lợi hơn. Quan trọng nhất là bạn được tự chủ trong việc tính thuế, giảm bớt tình trạng “đóng theo cảm tính” như trước.

Điều khiến nhiều hộ kinh doanh do dự nhất vẫn là chi phí và rủi ro. Liệu có cách nào chuyển đổi suôn sẻ, chi phí hợp lý mà vẫn an toàn trước các quy định mới?
Thực tế là có. Khi bạn có một đơn vị hỗ trợ hiểu đúng luật, theo sát cập nhật và hướng dẫn từng bước, việc chuẩn bị hồ sơ – sổ sách sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn rất nhiều.

Với rất nhiều hộ kinh doanh đang chuyển đổi, nhiều người chia sẻ rằng việc được các đơn vị như 1ketoan đồng hành trong thời gian đầu giúp họ tránh được nhầm lẫn, kiểm soát chi phí và tự tin hơn khi bước sang mô hình mới. Và đôi khi chỉ một vài tư vấn đúng – sớm – rõ ràng đã giúp tiết kiệm hàng triệu đồng chi phí sai sót.

ĐỌC THÊM CÁC BÀI VIẾT LIÊN QUAN:

Luật thuế Hộ Kinh doanh mới nhất 

Hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì khi xoá bỏ thuế khoán?

Toàn cảnh nghĩa vụ thuế của hộ kinh doanh năm 2025